Z00 Palescue #32: Een Kleine Nachtmuziek van de Gaal

De dierenbescherming redt dieren, maar dieren redden ons ook. Niet alleen de reddingshond, of andere hulphonden. Wij hebben huisdieren die we opofferen voor onze kleding en voedsel of die alleen gezelschap hoeven te zijn. Maar algemeen gezegd: de mens redt het niet als we de natuur niet redden. Wij leven van schoon water, goede grond en verse lucht, en van alles wat erin leeft. En leren van die natuur als bron van verhalen.

Vroeger, toen mensen nog niet schreven maar wel zongen, en vogels konden praten, hielden de vogels een zangwedstrijd. Niemand won, want de beste zanger bestaat niet. Bovendien stemde elke vogel op zichzelf. Er was wel één vogel die verloor, een insectenetende zomergast die in het Germaans Galan (galmer of zanger) werd genoemd. Als enige had hij blanco gestemd. Het vogeltje trok zich terug in ondoordringbaar struikgewas. Maar in het donker, als alle vogels slapen, zingt hij zijn wonderschone lied. Daarom noemen we het een nachtegaal.

Eigenlijk zingen nachtegalen ’s nachts omdat ze alleen ’s nachts reizen, vanuit Afrika naar Europa. De mannetjes komen eerder aan dan de vrouwtjes. En als de vrouwtjes komen, verleiden zijn speciale diepe fluittonen haar om af te dalen. Daar kiezen ze, in het donker, een partner dus moeten ze afgaan op de zang. Een mannetjesnachtegaal heeft gemiddeld 180 verschillende deuntjes. Die zal het vrouwtje toch niet gaan turven? Hoe kiest ze dan? Onbeantwoorde vragen, maar de nachtegaal leert ons verwondering te hebben voor de natuur.

Al duizenden jaren is de nachtegaal een muzikale inspiratiebron. Laten we dus naar de nachtegaal gaan luisteren en zo ook naar onszelf. Maar waar in Nederland is het nog donker en stil genoeg? Trek de stekker eruit. Zet die bladblazer uit. Zet alles uit. Luister naar de wind en vier het donker. Red de nachtegaal. Red ons.

Voorpublicatie van de colum voor het decembernummer van Veren & Vachten, kwartaalblad van Dierenbescherming Eemland. De redactie vroeg om een bijdrage met het thema ‘de mooiste redding.’ Dit is wat ik ervan maakte, met dank aan Wim Ruis voor zijn bijdrage op Natuurverhalen.nl over de zangwedstrijd. En aan Dick Vos die een boek schreef: “Ode aan de Nachtegaal.”

En als zo’n stukje dan af is, zou ik het liefst naar buiten gaan om het in een envelop ergens af te geven of met een klap in een brievenbus te doen. Maar nu post ik het via G-mail, en op Facebook en hier, en ben daar langer mee bezig dan met een gezonde wandeling naar de brievenbus…

Het mooiste verhaal van de nachtegaal vind ik eigenlijk ‘The nightingale and the rose’ van Oscar Wilde. Het is compleet fictie, een sprookje uit de bundel ‘The Happy Prince and Other Stories’, maar zó mooi – het verhaal lees je hier, hoor je hier in tien minuten, en een aardig artikel erover staat hier. De tekening is overigens met Dall-E (artificial intelligence) gegenereerd, vooral omdat mijn tekenhand nog kapot is na een operatie.

Vermeldenswaard is ook dat de nachtegaal wel Filomeel wordt genoemd. Dichterlijk, zegt Wikipedia. Het is ontleend aan de Romeinse mythologie waarin een verhaal verkeerd werd naverteld uit de Griekse mythologie, die de nachtegaal en de zwaluw verklaart uit een geschiedenis van twee zusters, nymfen. In de Romeinse versie wordt Philomela veranderd in een nachtegaal en haar zus in een zwaluw. Oorspronkelijk was dat dus andersom, zo las ik hier. Maar waar haalden de Grieken hun verhalen vandaan?

“If you want a red rose,” said the tree, “you must build it out of music by moonlight, and make
it red with your own heart’s blood. You must sing to me with your breast against a thorn, and
your blood must flow into my veins, and become mine.”
“Death is a great price to pay for a red rose,” cried the Nightingale. “Yet love is better than life,
and what is the heart of the bird compared to the heart of a man?” – Oscar Wilde